Lucinda Miedema, Hoofd JenV Academie, Externe betrekkingen
De waarde van leiderschap in een snel veranderende wereld
We bevinden ons in een spannende tijd vol verandering, zowel in de samenleving als op geopolitiek en Europees niveau. "Mijn ervaring helpt me om met de juiste lens te kijken naar wat nodig is voor leiderschap binnen JenV. Organisatieontwikkeling is nu belangrijker dan ooit. Naast vakinhoudelijke expertise is het cruciaal om breder te kijken: welke vaardigheden en houdingen zijn nodig om effectief te zijn in een snel veranderende wereld?"
Leiderschap en goed vakmanschap gaat niet alleen maar over vakkennis en inhoud. Zelfs met volledige toegang tot informatie en processen met de toenemende opkomst van AI is dat niet voldoende. Organisaties hebben te maken met complexe samenwerkingen en spanningen. Daarom is het belangrijk om te begrijpen hoe leiderschap op verschillende niveaus effect heeft op grote maatschappelijke processen. Binnen de JenV Academie wordt al ruim drie jaar gekeken naar de toekomstbestendigheid van leer- en ontwikkeltrajecten. Het doel is om medewerkers en leidinggevenden in staat te stellen zich aan te passen aan verschillende scenario’s, inclusief politieke en ambtelijke dynamiek.
Opgavegericht werken en strategisch leiderschap
JenV werkt steeds meer vanuit een opgavegerichte benadering. "Dat betekent dat we niet alleen naar losse vraagstukken kijken, maar breder: hoe beïnvloeden maatschappelijke en geopolitieke ontwikkelingen onze manier van werken? Hoe zorgen we dat we als organisatie flexibel blijven en effectief inspelen op veranderingen? Dat vraagt om leiderschap dat niet alleen gericht is op inhoud, maar ook op de kwaliteit van onze samenwerking, veerkracht en aanpassingsvermogen."
Binnen de JenV Academie wordt gewerkt aan een toekomstbestendig leerlandschap. "We hebben een leergang ontwikkeld waarin leiderschap op drie niveaus centraal staat: persoonlijk leiderschap, leiderschap binnen teams en strategisch leiderschap op organisatieniveau."
- Persoonlijk leiderschap: Hoe neem je jezelf en je morele kompas mee in je vakmanschap?
- Leiderschap binnen teams: Hoe werk je samen met je team en zorg je ervoor dat collega’s eigenaarschap kunnen pakken?
- Strategisch leiderschap: Hoe vertaal je strategische doelstellingen naar je organisatieonderdeel of opgave ten dienste aan de samenleving en in lijn met de nieuwe eed/belofte?
Wendbaarheid en weerbaarheid als kernwaarden
De vraagstukken waarmee JenV te maken heeft, overstijgen vaak één organisatieonderdeel. Daarom moeten medewerkers en leidinggevenden zich bewust zijn van de verschillende rollen die ze kunnen aannemen in complexe samenwerkingsrelaties, en hoe ze die effectief kunnen inzetten. Daar vaardig in worden geeft je steeds meer het gevoel van handelingsruimte. En draagt bij aan onze wendbaarheid, veerkracht en aanpassingsvermogen.
"Het gaat erom dat je weet wanneer je zelf moet handelen als expert en wanneer je juist een bredere blik moet hanteren om de juiste groep van experts te faciliteren. Daarnaast is het essentieel om te begrijpen wanneer je tegenspraak moet leveren binnen het kader van je vakmanschap."
Lucinda’s achtergrond in onderwijskunde, humanistiek en sociologie, gecombineerd met haar wetenschappelijk onderzoek naar moraliteit, mensenrechten en vredeseducatie, helpt haar om strategisch mee te denken over complexe uitdagingen binnen JenV. "Ik heb hiervoor, samen met ambassades en internationale organisaties, wereldwijd aan maatschappelijke vraagstukken gewerkt, zoals desinformatie en diplomatie in democratieën onder druk. “Gedurende de afgelopen 15 jaar heb ik mij gespecialiseerd in aan welke knoppen je kunt draaien op individueel vlak, om op maatschappelijke vlak impact te zien, en andersom. Want er is een sterke wisselwerking tussen die twee. Dit helpt mij om breder te kijken en verbanden te leggen tussen verschillende krachtenvelden, en te weten welke leer en ontwikkel-richting het juiste effect kan hebben."
Leren en ontwikkelen als strategisch middel
Volgens Lucinda heeft de JenV Academie de afgelopen drie jaar een belangrijke ontwikkeling gemaakt. Leren en ontwikkelen is niet langer het eindpunt, maar een strategisch middel aan de voorkant. "De JenV Academie is een strategische partner geworden die helpt om leer- en ontwikkel-vraagstukken vroegtijdig te signaleren en hierop in te spelen. Dit betekent dat we steeds meer samenwerken met de bestuursraad, OGB en andere organisatieonderdelen om te bepalen welke kennis en vaardigheden nodig zijn voor de toekomst. Ik ben blij dat de vraag, wat we als organisatie verwachten van goed vakmanschap en leiderschap, nu expliciet ook bij de organisatie ligt en dat we gezamenlijk bepalen wat de prioriteiten zijn voor de komende jaren."
Binnen deze aanpak wordt niet alleen gekeken naar trainingen en opleidingen, maar ook naar strategisch partnerschap. "We willen dat medewerkers niet alleen reageren op veranderingen, maar dat ze deze ook kunnen voorspellen en proactief benaderen. Daarom werken we nauw samen met interne en externe experts om goed voorbereid te zijn op toekomstige uitdagingen."
Vooruitblik naar de toekomst
De JenV Academie blijft investeren in innovatieve leermethoden. "We zitten in de laatste testfase van een game over de nieuwe eed/belofte en het daarbij horende vakmanschap. In deze game oefen je aan de hand van een casus hoe je vanuit verschillende perspectieven, in lijn met je vakmanschap, kunt handelen bij diverse vraagstukken. Hierbij betrekken we medewerkers en leidinggevenden, interne en externe experts en de wetenschap actief bij het ontwikkelproces. Zo’n co-creatieproces aan de voorkant is belangrijk, omdat je op deze wijze een leerinterventie ontwikkelt die al breed gedragen wordt voordat hij überhaupt gelanceerd wordt. De leerinterventie krijgt dan de potentie om bij te dragen aan een veranderbeweging.” De KoersKaart Sociale Veiligheid is zo’n voorbeeld. Deze is vanuit de Academie ontwikkeld en binnen 1,5 jaar intern meer dan 3000 keer ingezet. Inmiddels wordt hij zowel buiten het Rijk als door onze collega ministeries breed ingezet, en is hij voor BZ vertaald voor alle posten. “Met de nieuwe game over de eed en belofte hopen we ook een veranderbeweging op gang te brengen. Want scherp weten wat je verantwoordelijkheden zijn binnen je vakmanschap én vaardig zijn in wat je handelingsruimte is, daar is behoefte aan.”
Dit jaar zal de Managementconferentie op 4 november 2025 dan ook inzoomen op tegenstellingen in Tricky Tijden en op de sleutelrol van de politiek-ambtelijke verhoudingen hierbij. Ook blijven we investeren in leergangen over leiderschap en morele oordeelsvorming, zodat onze mensen sterker staan bij complexe keuzes."
Lucinda kijkt vol vertrouwen naar de toekomst. "We staan voor complexe uitdagingen, maar door te investeren in leren en ontwikkelen, zorgen we dat we als organisatie wendbaar en weerbaar blijven. Dat is essentieel om effectief te kunnen blijven werken in een snel veranderende wereld."
Ben je nieuwsgierig naar toekomstbestendigheid? Kom dan naar onze online lunchlezing tijdens de NAVO top op woensdag 25 juni. Daar zal toekomstwetenchapper Merlijn Koch ons meenemen over toekomstbewustzijn in ons werk! Binnenkort bieden plaatsen wij meer informatie over de lunchlezing.